کد مطلب:37655 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:55

گنجینه پرسمان » اهل بيت

احاديث فراواني در مورد گريه كردن به خاطر انجام گناهان يا بر مصائب ائمة اطهار وارد شده است از طرفي گريه كردن يا غمگين بودن به تدريج باعث افسردگي و عصبي شدن حداقل در بعضي ها مي شود و از طرف ديگر توصيه به نشاط شده چطور مي توان بدون اين كه نشاط و شادابي روحي را از دست بدهيم و از عبادتِ گريستن بهره مند باشيم. آيا احاديثي در مورد شاد بودن و شاد زيستن وجود دارد؟

شادي يكي از نيازهاي اساسي انسان و لازمة زندگي است اساساً خلقت هستي و از جمله انسان به گونه اي است كه خود به خود شادي هايي براي آدمي فراهم مي آورد: بهار طرب انگيز، آبشارهاي زيبا، گل هاي رنگارنگ، صحنة طلوع خورشيد، صبح زيبا، پرندگان قشنگ و نغمه خواني آن ها، رويش گياهان، رنگ هاي متنوع طبيعي، ازدواج و زناشويي و ... براي انسان شادي آور و سرور آفرين است. مي توان گفت اصل اولي در زندگاني بر شادماني معقول و پسنديده بنا شده است. گرچه برخي حوادث ناگوار و رنج آور در طول زندگي براي انسان پيش مي آيد، ولي اساس زندگي بر شادي و راحتي و سلامتي استوار است.



شادي ها را مي توان بر دو قسم تقسيم كرد:



1ـ شادي اي معقول و مفيد؛



2ـ شادي هاي غير معقول و فاسد انگير.



آنچه از روايات و آيات دربارة شادي داريم، مقصود قسم اول است مثلاً در كلام امام رضا(ع) آمده است: اجعلوا لانفسكم خطّاً من الدّنيا باعطائها ما تشتهي من الحلال و ما لا يثلم المروّة و ما لا سرف فيه واستعينوا بذلك علي امور الدّنيا؛[7] از لذايذ دنيوي براي كاميابي خويش قرار دهيد و خواهش هاي دل را از راه هاي مشروع برآوريد، مراقب باشيد كه در اين كارها به مردانگي و شرافت شما آسيب نرسد و دچار اسراف و زياده روي نشويد. تفريح و سرگرمي هاي لذّت بخش، شمار را در ادارةزندگي ياري مي كند و با كمك آن بهتر به امور خويش موفق خواهيد شد.



در تقسيم بندي اوقات و نظم روزانه، حضرت امام رضا(ع) مي فرمايد: كوشش كنيد اوقات شابه روز را چهار بخش تقسيم كنيد: بخشي براي عبادت و خلوت با خدا، بخشي براي تأمين معاش، بخشي براي معاشرت با برادران ديني و بخشي را به تفريحات و لذائذ خود اختصاص دهيد و از مسرّت و شادي خود براي انجام وظايف ديگر نيرو بگيريد.[8]



از اميرالمؤمنين(ع) نقل شده: نگراني روزي را كه نيامده بر امروز ميفزا، قلبت را از اندوه گذشته آكنده مساز كه تو را از آمادگي براي آينده باز مي دارد.[9]



سعدي نيز مي گويد:



سعديا دي رفت و فردا هم چنان موجود نيست



در ميان اين و آن فرصت شمار امروز را



بهترين الگوي هر مسلمان، پيامبر(ص) و ائمة اطهار(ع) مي باشند و در زندگي آن ها هميشه غم و غصه حاكم نبوده است آن ها در برخي از مواقع شوخي مي كردند با اصحاب خود مي گفتند، مي خنديدند به مسافرت مي رفتند.



پيامبر(ص) فرمود: مسافرت كنيد تا سالم بمانيد و به علي(ع) فرمود: سزاوار نيست انسان عاقل به مسافرت برود مگر براي سه منظور: يا براي تجارت و تحصيل درآمد، يا براي رسيدن به كمالات معنوي و تعالي روح و ذخيرة معاد، يا براي تفريح و تفرّج و جلب لذّت هاي مباح.[10]



پيامبر(ص) فرمود: من هم مانند شما شوخي و مزاح مي كنم. يا فرمود: من شوخي مي كنم، ولي در گفتارم به جز حق و سخن راست نيست.[11]



اميرالمؤمنين(ع) فرمود: هرگاه يكي از اصحاب رسول خدا اندوهگين بود رسول خدا با شوخي كردن او



را شادمان مي نمود.[12]



استعمال بوي خوش كه موجب شادماني و علامت بهجت قلبي است در اسلام بسيار سفارش شده است. پوشيدن لباس سفيد و زيبا و تميز و شانه زدن موها و رنگ كردن موها و معنا زدن و منظم بودن و سر و صورت و لباس از دستورات اسلامي است. امام صادق(ع) فرمود: ان الله تعالي يحبّ الجمال و التجمّل و تكره البؤس و التباؤس؛[13] خداوند متعال زيبايي و خود آرايي را دوست دارد و بد اخلاقي و غمگيني بد خلقي را دوست ندارد.



آنچه در اسلام بسيار مذموم است غفلت و دوري از خدا است. قرآن غافلان را از حيوانان بدتر مي داند.[14]



بنابراين، آن شادي هايي كه انسان را از خدا و دين داري و معنويت غافل كند و به سوي گناه و معصيت دعوت كند از شأن و مقام انسانيت به دور است و انسان نبايد خود را به آن ها مبتلا كند.



يك مسلمان از اين جهت كه مسلمان است به معناي شخصي كه هميشه همراه با گريه و غم اندوه باشد نيست و نبايد اين طور تصور كنيم كه مسلمان، يعني كسي كه همواره گريه مي كند و غمناك است. اين تصور يك تصور غلط و غير واقعي است.



رواياتي كه دربارة استحباب گريه و ترجيح آن بر شادماني در برخي از موارد يا گريه براي خوف از خدا وارد شده به جهت اين است كه غالباً انسان ها ناسپاس هستند (وقليل من عبادي الشكور) و با گناه و معصيت خود را آلوده مي كنند، لذا براي جبران آلودگي ها و غفلت ها با آب توبه و انابه خود را شستشو دهند و بر اثر اين گريه ها و مناجات ها بهجت و نورانيت و شادماني قلبي برايشان حاصل شود.



خداوند مي فرمايد: فمن تاب من بعد ظلمه و اصلح فانّ الله يتوب عليه ان الله غفور رحيم؛[15] هر كس بعد از ستمي كه (بر خويش يا بر ديگري) كرده توبه كند و عمل صالح انجام دهد خداوند توبة او را مي پذيرد و او غفور و مهربان است.



استغفار و توبه و مناجات در طور زندگي جبران كنندة غفلت هاي انسان است.



اميرالمؤمنين(ع) فرمود: البكاء من خشية الله ينير القلب و يعصم من معاودة الذنب؛[16] گريه از ترس خدا قلب را نوراني مي كند و از تكار و اعادة گناه باز مي دارد.



ديگر از مواردي كه گريه مفيد است، گريه بر مصائب حضرت اباعبدالله (ع) و ائمة معصومين(ع) است اين نوع گريه نيز در سازندگي انسان بسيار مؤثر است. انسان را با اهداف شهداء هم رنگ و هم ساز مي كند و روحية رشادت و مردانگي را در انسان ايجاد مي كند.



بنابراين، سراسر زندگي يك مسلمان با غم و اندوه همراه نيست تا باعث افسردگي و بيماري شود و گرية بر گناهان و بر مصايب اله بيت نه تنها به افسردگي منتهي نمي شود، بلكه بعد از آن بهجت قلبي و نورانيت و صفاي باطني ايجاد مي كند. به اضافه شادي زياد باعث غفلت مي شود. گريه در برخي از مواقع مانع بسيار خوبي از غفلت است.

[7] بحارالانوار، ج 75، ص 321.



[8] ابوالفضل طريقه دار، شرع و شادي، ص 23، به نقل از بحارالانوار، ج 75، ص 321.



[9] همان، ص 38.



[10] همان، ص 50.



[11] همان، ص 59.



[12] همان.



[13] همان، ص 63 به نقل از بحارالانوار، ج 73، ص 141.



[14] اعراف (7) آية 179.



[15] مائده (5) آية 39.



[16] صادق احسانبخش، آثار الصادقين، ج 2، ص 19،به نقل از مستدرك الوسائل، ج 2، ص 295.